Tekst grecki i polski

Najważniejsze słowa greckie

• κατηχέω [katēcheō] – „nauczać”. Czasownik złożony z przyimka κατά [kata] („w dół”, „przez”, „według”, „zgodnie z”) i czasownika ἠχέω [ēcheō], który oznacza „dźwięczeć”, „brzmieć” (od niego pochodzi między innymi doskonale znany rzeczownik ἦχος [ēchos] – „echo”). Sam czasownik złożony w literaturze greckiej występuje dość rzadko i raczej w późniejszych tekstach. Można odnaleźć go sporadycznie w znaczeniu bardzo fizycznym: „brzmieć z góry” (np. ze sceny) albo „brzmieć przez” (o instrumencie akompaniującym), jednak najczęściej pojawia się w znaczeniu „informować kogoś”, „nauczać”, „instruować”. W Nowym Testamencie korzystają z niego wyłącznie autorzy chrakteryzujący się najlepszą znajomością języka greckiego, a więc Łukasz i Paweł, chociaż przykłady nie są zbyt liczne: Łk 1,4; Dz 18,25; 21,21.24; Rz 2,18; 1Kor 14,19 i dwukrotnie w Ga 6,6. Co ciekawe najczęściej jest używany w stronie biernej („być nauczonym”), tylko dwukrotnie (1Kor 14,19 i Ga 6,6) jest użyty w stronie czynnej. W Ga 6,6 dwukrotnie pojawia się w formie imiesłowu, z tym że raz jest on bierny („ten, kto jest nauczany”) a raz czynny („ten, kto naucza”). Już w starożytnej literaturze chrześcijańskiej czasownik ten stał się technicznym określeniem oznaczającym nauczanie i przekazywanie prawd wiary – katechezę.
• πλανάω [planaō] – „zwodzić”. Kiedy jest używany w stronie czynnej przyjmuje znaczenie sprawcze („zwodzić”, „sprawić, że ktoś błądzi”), chociaż w Nowym Testamencie nie pojawia się w sensie dosłownym. Używany jest gdy trzeba powiedzieć o sprowadzeniu kogoś z właściwej drogi życia albo wprowadzenie w błąd, zwłaszcza poprzez przekazanie niewłaściwej informacji (Mt 24,4.5.11.24; Mk 13,5.6; J 7,12; 2Tm 3,13; 1J 1,8; 2,26; 3,7; Ap 2,20; 12,9; 13,14; 19,20; 20,3.8.10). W stronie biernej poza oczywistym znaczeniem „zostać zwiedzionym” może oznaczać również „błąkać się” albo „błądzić”. I chociaż zazwyczaj również w tym przypadku nie jest używane znaczenie dosłowne, to jednak można je odnaleźć we wspomnieniu bohaterów wiary Starego Testamentu (Hbr 11,38) oraz w przypowieści o zabłąkanej owcy (Mt 18,12.13), który to obraz podejmie następnie święty Piotr (1P 2,25). Do tej rodziny należy jeszcze kilka innych słów: przymiotnik πλάνος [planos] „zwodniczy” oznacza kogoś powodującego błądzenie (1Tm 4,1) i najczęściej pełni funkcję rzeczownikową („zwodziciel” – Mt 27,63; 2Kor 6,8; 2J 7 – dwukrotnie). Rzeczownik odczasownikowy πλάνη [planē] to „błądzenie”, „zwodzenie” ale też „błąd”, „oszustwo” (Mt 27,64; Rz 1,27; Ef 4,14; 1Tes 2,3; 2Tes 2,11; Jk 5,20; 2P 2,18; 3,17; 1J 4,6; Jud 11). Wreszcie tylko raz (Jud 13) pojawia się rzeczownik πλανήτης [planētēs] nazywający wykonawcę czynności („wędrowiec”), który występuje w wyrażeniu dobrze znanym również z greki klasycznej: ἀστέρες πλανῆται [asteres planētai], „gwiazdy wędrujące”, czyli dobrze znane nam planety, które stąd właśnie biorą również polską nazwę.
• σπείρω [speirō] – „siać”. Obraz siewcy to jeden z najbardziej klasycznych motywów ewangelicznych, który – jak możemy zaobserwować – został podjęty również przez świętego Pawła. Nie ulega jednak wątpliwości, że czasownik σπείρω w Nowym Testamencie występuje przede wszystkim w Ewangeliach – na 52 wystąpienia 37 (71%) występuje u jednego z czterech ewangelistów, ponadto trzykrotnie w powyższym fragmencie Listu do Galatów (Ga 6,7-8), siedmiokrotnie w 1Kor 15,36-44, trzykrotnie w 2Kor 9,6-10 oraz 1Kor 9,11 i Jk 3,18. Oczywiście znaczenie podstawowe to fizyczne sianie ziarna albo pola – podobnie jak w języku polskim dopełnienie może określać czym się sieje (ziarno, np. Mt 13,24) albo gdzie się sieje (pole, ziemia) – ta konstrukcja znana w języku greckim nie występuje w Nowym Testamencie, zamiast niej są używane wyrażenia przyimkowe („na pole”, „w ziemię” itp.). Do tego dochodzi cała paleta znaczeń metaforycznych, z których dwa najbardziej rozpoznawane to słowo Boże jako ziarno zasiane w ludzkim sercu oraz człowiek, który ulega rozkładowi jak ziarno, by przynieść owoc.

Biblię Biblią wyjaśniać

• Rz 15,26-28: „Macedonia i Achaja bowiem uznały za stosowne zebrać składkę na rzecz świętych w Jeruzalem. Uznały za stosowne, bo i są ich dłużnikami. Jeżeli bowiem poganie otrzymali udział w ich dobrach duchowych, powinni im za to służyć pomocą doczesną”.
• Hi 13,7-9: „Czy to dla Boga fałsz mówicie, dla Niego mówicie kłamstwo? Czy Jego stronę trzymacie? Czy rzecznikami jesteście Bożymi? Czy dobrze by było, gdyby was doświadczył? Czy można z Niego szydzić jak z człowieka?”
• 1Kor 15,35-44: „Lecz powie ktoś: A jak zmartwychwstają umarli? W jakim ukazują się ciele? O, niemądry! Przecież to, co siejesz, nie ożyje, jeżeli wprzód nie obumrze. To, co zasiewasz, nie jest od razu ciałem, którym ma się stać potem, lecz zwykłym ziarnem, na przykład pszenicznym lub jakimś innym. Bóg zaś takie daje mu ciało, jakie zechciał; każdemu z nasion właściwe. Nie wszystkie ciała są takie same: inne są ciała ludzi, inne zwierząt, inne wreszcie ptaków i ryb. Są ciała niebieskie i ziemskie, lecz inne jest piękno ciał niebieskich, inne – ziemskich. Inny jest blask słońca, a inny – księżyca i gwiazd. Jedna gwiazda różni się jasnością od drugiej. Podobnie rzecz się ma ze zmartwychwstaniem. Zasiewa się zniszczalne – powstaje zaś niezniszczalne; sieje się niechwalebne – powstaje chwalebne; sieje się słabe – powstaje mocne; zasiewa się ciało zmysłowe – powstaje ciało duchowe”.

Biblia w sztuce