Jesteście synami Bożymi (Ga 3,23-26)

Tekst grecki i polski

23 πρὸ τοῦ δὲ   23 Do czasu  
ἐλθεῖν τὴν πίστιν  przyjścia wiary 
ὑπὸ νόμον  pod Prawa 
ἐφρουρούμεθα  straż byliśmy poddani 
συγκλειόμενοι  i trzymani w zamknięciu 
εἰς τὴν μέλλουσαν  aż do przyszłego 
πίστιν ἀποκαλυφθῆναι  objawienia się wiary. 
24 ὥστε ὁ νόμος  24 Tym sposobem Prawo 
παιδαγωγὸς ἡμῶν  dla nas wychowawcą 
γέγονεν  stało się, 
  [który miał prowadzić] 
εἰς Χριστόν  ku Chrystusowi, 
ἵνα ἐκ πίστεως  abyśmy dzięki wierze  
δικαιωθῶμεν  uzyskali usprawiedliwienie. 
25 ἐλθούσης  25 Gdy nadeszła 
δὲ τῆς πίστεως  jednak wiara, 
οὐκέτι  już nie 
ὑπὸ παιδαγωγόν ἐσμεν  jesteśmy poddani wychowawcy.
26 πάντες γὰρ   26 Wszyscy bowiem  
υἱοὶ θεοῦ ἐστε  jesteście synami Bożymi 
διὰ τῆς πίστεως   przez wiarę 
ἐν Χριστῷ Ἰησοῦ  – w Chrystusie Jezusie. 

 

Najważniejsze słowa greckie

  • φρουρέω [frureō] – „strzec”. Od strony etymologii ten czasownik jest już znany, chociaż rozpoznanie budujących go elementów nie należy do zadań łatwych. Najpierw jest przyimek πρό [pro] „z przodu”, „przed”, a później czasownik ὁράω [horaō] „widzieć”, „dostrzec” – najciekawsze jest to, że te dwa słowa już raz się spotkały w tym cyklu komentarzy, ale wtedy z ich spotkania narodził się czasownik προοράω [prooraō] – „przewidywać”. Wracając do φρουρέω jego podstawowe znaczenie oczywiście bardzo konkretne i odnosi się do straży najczęściej zbrojnej pełnionej wobec kogoś: zarówno po to by go chronić przed niebezpieczeństwem z zewnątrz, jak i po to by uniemożliwić mu ucieczkę. W greckiej literaturze pojawia się niekiedy również w znaczeniu „strzec” ciszy, „związać” albo „utrzymać panowanie”. W tekstach biblijnych pojawia się dość rzadko: tylko raz w Septuagincie (Mdr 17,15 o zamknięciu w więzieniu) i cztery razy w Nowym Testamencie – oprócz Ga 3,23 również 2Kor 11,32; Flp 4,7 i 1P 1,5.
  • παιδαγωγός [paidagōgos] – „wychowawca”. Pedagog to po grecku παιδὸς ἀγωγός [paidos agōgos], gdzie ἀγωγός (od czasownika ἄγω [agō], „prowadzić”) oznacza „przewodzenie”, „prowadzenie”, ale też „przewodnika”. Παιδὸς z kolei to dopełniacz rzeczownika παῖς [pais], „dziecko”, całe wyrażenie oznacza zatem „przewodnik dziecka”. W świecie grecko-rzymskim παιδαγωγός był zaufanym niewolnikiem, który pełnił funkcję strażnika i opiekuna chłopców, troszczącego się również o ich postępowanie. Do jego zadań należało odprowadzanie młodego człowieka do nauczyciela, od którego był zwykle odróżniany. W Nowym Testamencie pojawia się trzy razy: dwukrotnie w odniesieniu do Prawa (Ga 3,24.25), zaś raz tym terminem zostali określeni nauczyciele we wspólnocie korynckiej, odróżnieni od świętego Pawła, porównującego siebie do ojca (1Kor 4,15).
  • υἱός [hyios] – „syn”. Właściwie to na tej kropce można byłoby wpis zakończyć. Trudno jednak przejść bez przynajmniej krótkiego zatrzymania nad słowem, które w Nowym Testamencie pojawia się prawie 400 razy, zajmując 9. miejsce w klasyfikacji najczęściej pojawiających się rzeczowników (po θεός, Ἰησοῦς, κύριος, ἄνθρωπος, Χριστός, πατήρ, ἡμέρα i πνεῦμα). Zasadniczo oznacza potomka płci męskiej, niemal zawsze w odniesieniu do ludzi, chociaż można znaleźć wyjątek w Mt 21,5. Często jest też używany (przede wszystkim w liczbie mnogiej) jako ogólne określenie potomstwa – przede wszystkim gdy mowa o „synach Izraela” albo „synach Abrahama”. Z punktu widzenia teologii trzeba również zwrócić na dwa niezwykle istotne określenia odnoszone bardzo często (chociaż nie zawsze!) do Jezusa: „syn człowieczy” i „syn Boży” – przykład można znaleźć w powyższym fragmencie, gdy Paweł do chrześcijan Glacji kieruje słowa „jesteście synami Bożymi”.

 

Biblię Biblią wyjaśniać

  • Ga 4,1-7: „A to mówię: Jak długo dziedzic jest nieletni, niczym się nie różni od niewolnika, chociaż jest właścicielem wszystkiego. Aż do czasu określonego przez ojca podlega on opiekunom i rządcom. My również, dopóki byliśmy nieletni, pozostawaliśmy w niewoli «żywiołów tego świata». Gdy jednak nadeszła pełnia czasu, zesłał Bóg Syna swego, zrodzonego z Niewiasty, zrodzonego pod Prawem, aby wykupił tych, którzy podlegali Prawu, byśmy mogli otrzymać przybrane synostwo. Na dowód tego, że jesteście synami, Bóg zesłał do serc naszych Ducha Syna swego, który woła: Abba, Ojcze! A zatem nie jesteś już niewolnikiem, lecz synem. Jeżeli zaś synem, to i dziedzicem z woli Bożej”.
  • J 1,10-13: „Na świecie było [Słowo],
    a świat stał się przez Nie,
    lecz świat Go nie poznał.
    Przyszło do swojej własności,
    a swoi Go nie przyjęli.
    Wszystkim tym jednak, którzy Je przyjęli,
    dało moc, aby się stali dziećmi Bożymi,
    tym, którzy wierzą w imię Jego
    – którzy ani z krwi,
    ani z żądzy ciała,
    ani z woli męża,
    ale z Boga się narodzili”.

 

Ojcowie Kościoła

  • „Prawo więc zostało ustanowione z konieczności. Dla nas pełniło rolę wychowawcy; wyzwoliło nas z dawnej bezbożności, a nauczywszy wiedzy Bożej zaprowadziło nas do Chrystusa Pana jako do nauczyciela, abyśmy nauczyli się od Niego doskonałych nauk i osiągnęli usprawiedliwienie przez wiarę. Ci, którzy już osiągnęli dojrzałość, nie potrzebują opieki wychowawcy. [Apostoł] wskazuje na doskonałość tych, którzy uwierzyli. Cóż jest bowiem doskonalszego od tych, któzy nazywają się synami Bożymi?” (Teodoret z Cyru, Komentarz do Listu św. Pawła do Galatów 3,24-26; tłum. S. Kalinkowski).

 

Biblia w sztuce

Joos van Winghe, Pozwólcie dzieciom przychodzić do mnie (1575-1599), Muzeum Narodowe w Warszawie, public domain